Wonen en Stedelijke ontwikkeling

• De waardering voor de binnenstad steeg in 2018 naar recordhoogte (7,7). Bij de meting in coronajaar 2020 ligt deze iets lager (7,6).
• De waardering voor het aanbod, de ambiance en de bereikbaarheid van de binnstad is op peil gebleven.
• De coronacrisis heeft een forse impact op de binnenstad (sterke afname bezoek). Nog niet alle effecten zijn in beeld.

De afgelopen decennia is er veel veranderd in de binnenstad. Denk bijvoorbeeld aan de aanleg van de Mariken- en Moenenstraat, het opknappen van de ringstraten, het vernieuwde Plein 44, de aanleg van de parkeergarage onder de van Schaeck Mathonsingel, de nieuwe fietsenstalling onder Plein 44, de aanleg van extra groen, de bouw van Doornroosje en De Bastei, de afname van het aantal winkels en de groei van het aantal horecagelegenheden en hotels, de nieuwe inrichting van de Waalkade en de toeristische route “De groene lijn”.
De algemene waardering van bezoekers voor de Nijmeegse binnenstad lag in 2018 op 7,7. Dat was het hoogste cijfer sinds de start van de peilingen onder bezoekers ruim twintig jaar geleden. De daaropvolgende meting in 2020 is sterk beïnvloed door de effecten van de coronapandemie. De bezoekers zijn eind oktober, begin november 2020 geënquêteerd, toen de winkels beperkt toegankelijk en de horecagelegenheden gesloten waren. De bezoekers is gevraagd bij hun oordelen niet alleen te kijken naar de situatie van dat moment, maar naar heel 2020. De coronacrisis heeft niet geleid tot een sterke verandering van het oordeel over de binnenstad. De algemene waardering voor de binnenstad ligt iets lager dan in 2018, namelijk op 7,6.

Behalve om een algemeen oordeel, vragen we de bezoekers om zestien aspecten van de binnenstad te beoordelen.

• Ondanks de beperkingen van dat moment, blijven waarderingen voor het aanbod aan winkels, horeca, cultuur en evenementen over het algemeen op peil.
• De waardering voor de meeste onderdelen van de ambiance van de binnenstad (sfeer/gezelligheid, inrichting, netheid, veiligheid, groen in binnenstad) is in 2020 ruim voldoende. Met een 6,3 voor het groen in de binnenstad blijft dit aspect - ondanks een stijging in de laatste metingen - wat achter op de andere scores. “Meer groen” is ook het meest genoemd als een aanpakprioriteit voor de gemeente m.b.t. de binnenstad. Voor de netheid is de waardering licht gedaald. Dit kan verklaard worden door de omschakeling van de horeca op afhalen, die leidde tot meer zwerfafval.
• De meeste aspecten van de bereikbaarheid van de binnenstad worden voldoende tot goed beoordeeld. Enkel de parkeertarieven krijgen met een 5,4 een onvoldoende. Dat is wel flink hoger dan de 3,9 in 2012. Ook het oordeel over de beschikbaarheid van parkeerplaatsen steeg verder door, naar een 7 (versus 5,7 in 2012). Verder worden de bereikbaarheid per fiets, de stallingsmogelijkheden en de bereikbaarheid per openbaar vervoer hoog gewaardeerd, ondanks de lichte daling van de scores ten opzichte van 2018.

Bezoekers zien terugkijkend over de laatste jaren per saldo nog steeds meer vooruitgang in de Nijmeegse binnenstad dan achteruitgang, maar wel veel minder dan in 2018. Hetzelfde geldt voor de komende jaren: nog steeds per saldo meer mensen die vooruitgang verwachten in plaats van achteruitgang, maar de stemming is duidelijk minder positief dan in 2018.

Figuur: rapportcijfers van bezoekers voor diverse aspecten van de binnenstad. Bron: Stadscentrummonitor, O&S.

Bij de Burgerpeiling 2019 geeft 68% van de Nijmegenaren aan de binnenstad aantrekkelijk te vinden; 11% vindt dat Nijmegen geen aantrekkelijke binnenstad heeft.

Figuur: Reactie Nijmegenaren op uitspraak ‘Nijmegen heeft een aantrekkelijke binnenstad’. Bron: Burgerpeiling, O&S.

De ene groep is positiever over de binnenstad dan de andere. Ruim drie kwart van de 16-34-jarige Nijmegenaren vindt de Nijmeegse binnenstad aantrekkelijk, versus ruim de helft van de 65-plussers. En 72% van de Nijmegenaren met een hogere sociaaleconomische status vindt de binnenstad aantrekkelijk, versus 60% van degenen met een lagere sociaaleconomische status. Daarbij moet bedacht worden dat 16-34-jarigen en de personen met een hogere sociaaleconomische status vaker in de binnenstad komen dan de 65-plussers en de personen met een lagere sociaaleconomische status.

Diverse gegevens laten een functieverschuiving voor de binnenstad zien: van een ‘place to buy’ naar ook een ‘place to be’ en ‘place to meet’:

• Het in gebruik zijnde winkeloppervlak is sinds 2008 met 20% afgenomen, het aantal winkels met circa 22%. Ramingen van Locatus laren een daling van het aantal passanten tijdens winkeltijden zie, terwijl het totaalaantal betaalde parkeeruren tijdens en buiten de winkeluren (mede door groeiend avondbezoek) die daling niet vertoont.
• De horeca is steeds meer de onderscheidende sector in het stadscentrum. De afgelopen tien jaar zijn er ongeveer 50 vestigingen bijgekomen en is het aanbod gestegen naar 280 vestigingen in de Nijmeegse binnenstad in 2018. Deze groei vond met name plaats vanaf het jaar 2015. In 2016 is het aantal banen in de horeca in Nijmegen-Centrum voor het eerst groter dan het aantal detailhandelsbanen in dat gebied.
• Het aantal hotels in Nijmegen is gestegen van 10 in 2008 naar 23 in 2017. Het overgrote deel van de hotels in Nijmegen bevindt zich in of rondom het stadscentrum.
• Bij verschillende culturele podia is het bezoek toegenomen. In totaal is het aantal bezoeken aan de gesubsidieerde podia gestegen van 562.000 in 2015 naar 681.500 in 2019. Het in 2018 geopende museum De Bastei trok in 2019 52.000 bezoekers.

Veel bezoekers zijn positief over hoe zij de Nijmeegse binnenstad beleven. Kenmerken als ‘een plek met een eigen karakter’ en ‘levendig’ horen volgens hen duidelijk bij het stadscentrum.

Diverse gegevens van voor de coronacrisis lieten zien dat er een functieverschuiving voor de binnenstad gaande was: een afname van winkels en winkelvloeroppervlak en een toename van horecagelegenheden, cultuurbezoeken en hotelovernachtingen. Vanaf 2016 was de horeca een grotere werkgever dan de detailhandel. Echter de coronacrisis heeft de binnenstad hard geraakt.  

• De groei van het aandeel online inkopen is in een stroomversnelling gekomen. Het aantal winkels en het winkelvloeroppervlak zijn in periode 2006 tot 2021 met 20 tot 25% afgenomen. Binnen dat krimpende winkelvloeroppervlak blijft het percentage leegstaand oppervlak laag (6,7% in januari 2021), ook in vergelijking met andere stadscentra. Wel zien we een flinke concentratie van die leegstand in de Molenpoortpassage.
• Locatus schat het verlies aan binnenstadbezoekers op basis van summiere steekproeftellingen op 40%. Locatus heeft eind september steekproefsgewijs geteld - nog niet in de tweede lockdown, maar wel met sterk gelimiteerde inpandige horeca en beperkt toegankelijke winkels - en raamde het aantal bezoekers op weekbasis op 123.000 (versus 210.000 in 2018).
• In de jaarcijfers parkeren zien we in 2020 23% minder parkeertransacties en 30% minder afgezette parkeertijd dan in 2019. De jaren daarvoor was de trend ook al licht dalend.
• Na de stijging van het jaarlijks aantal bezoeken aan podiumvoorstellingen in de binnenstad in de periode 2015 (358.000) tot 2019 (429.000), kelderde dit aantal in 2020 naar 121.000 (-72%). En na een recordaantal filmbezoeken in LUX in 2019 (253.000), nam dit aantal af tot 128.000 in 2020 (-49%). Ook het aantal bezoeken aan Museum Het Valkhof en De Bastei (in totaal 123.000 in 2019) nam met bijna de helft af (63.000 in 2020).