Welzijn en Zorg

Dit onderdeel gaat over het gebruik van jeugdhulp; het aantal cliënten en zorgsoorten, ontwikkeling daarin, kenmerken van de cliëntgroep(en), oordeel over de hulp en de kosten voor de gemeente.

In 2020 kregen ruim 4500 Nijmeegse jongeren jeugdhulp; 15,5% van de inwoners tot 18 jaar. Ten opzichte van 2019 laat het cliëntaantal een lichte daling zien. Voorgaande jaren nam het aantal jeugdhulpcliënten ieder jaar toe; van 4150 in 2017 tot 4600 in 2019.

Figuur: Unieke cliënten jeugdhulp zonder verblijf, met verblijf en totaal: 2018 - 2020
Bron: Registratie gemeente Nijmegen

Jeugdhulp laat zich onderverdelen in hulp zonder verblijf en hulp met verblijf (in een behandelgroep, gezinshuis of pleegzorg). Het ging om ruim 500 jongeren in 2020. Deze cliënten krijgen daarnaast ook vaak een jeugdhulptype zonder verblijf. Bij jeugdhulp zonder verblijf zijn in omvang de belangrijkste soorten jeugd-GGZ (2600 cliënten) en zogenaamde ambulante jeugdhulp (waaronder hulp bij opvoeding en jeugdbegeleiding; 2200 cliënten). Een deel van de cliënten krijgt jeugdhulp met verblijf (in een behandelgroep, gezinshuis of pleegzorg); ruim 500 in 2020.

Onderstaand overzicht laat zien hoe de groep jeugdhulpcliënten (in 2020) is opgebouwd qua geslacht, leeftijd en (migranten)herkomst. In de gehele groep gaat het wat vaker om jongens (56%), hoewel bij de groep tussen de 12 en 17 jaar het aandeel jongens en meisjes nagenoeg gelijk is (resp. 49% en 51%). Alleen voor de groep tot en met 3 jaar oud geldt dat jeugdhulpcliënten vaker een niet-westerse migratieachtergrond hebben (34%, tegen 19% in de totale bevolking van deze leeftijd). Verder is 3% van de cliënten ouder dan 18. Hierbij gaat het om zogenaamde verlengde jeugdzorg. Dat gebeurt als er nog hulp nodig is die niet vanuit een andere wet kan worden geregeld of als het nodig is om de behandeling te laten doorlopen.

Figuur: Geslacht, leeftijd en herkomst cliënten jeugdhulp
Bron: Registratie gemeente Nijmegen

Onderstaande figuur toont de spreiding van jeugdhulpcliënten over de 10 wijkteamgebieden in de stad. Nijmegen-Noord heeft absoluut gezien veel jeugdhulpcliënten (800), maar scoort als aandeel van de bevolking het laagst (samen met Nijmegen-Midden; beide 13%). In het Centrum is de situatie omgekeerd; dit stadsdeel kent het kleinste cliëntaantal (95), maar heeft als aandeel van de bevolking tot 18 jaar juist veel cliënten (24,5%). Andere stadsdelen die opvallen (zowel absoluut als relatief) zijn Lindenholt (550 cliënten; 19%) en Dukenburg (750 cliënten; 18%).

Figuur: Cliënten jeugdhulp per gebiedsteam; absoluut en als aandeel van inwoneraantal
Bron: Registratie gemeente Nijmegen

Onderstaande kaart toont de spreiding van jeugdhulpcliënten meer gedetailleerd, op wijkniveau. Het aandeel cliënten in de bevolking (onder de 18) is het hoogst in de Benedenstad (26%), Stadscentrum (23%), Lankforst (23%) en Hunnerberg (21%). Het laagst scoort Heijendaal (7%).

Figuur: Aandeel jeugdhulpcliënten per wijk
Bron: Registratie gemeente Nijmegen

Onderstaande figuur laat zien dat het vaakst naar jeugdhulp wordt verwezen door de huisarts (bijna de helft van alle verwijzingen). Daarnaast zijn gemeentelijke partijen belangrijke verwijzers, met name het sociaal wijkteam (1.325 verwijzingen van unieke cliënten). Verwijzingen vanuit het justitiële kader (rechter/raad voor kinderbescherming/officier van justitie) of de jeugdarts blijven elk beperkt tot bijna 10% van de verwijzingen. Bij jeugd-GGZ is de huisarts verreweg de vaakst voorkomende verwijzer, bij jeugdbegeleiding is de rol van de gemeente het grootst. Bij voorzieningen voor jeugdhulp met verblijf (in een behandelgroep, gezinshuis of pleegzorg) zijn gemeente en (gecertificeerde) instellingen de meest voorkomende verwijzers.

Figuur: Jeugdhulpcliënten per verwijzer
Bron: Registratie gemeente Nijmegen

In 2020 leverden 190 aanbieders jeugdhulp. Een klein aantal is verantwoordelijk voor het merendeel van de cliënten; de 2 grootste aanbieders bedienen 31% van de cliënten, de 6 grootste 58%. Daarnaast zijn er meer dan 100 aanbieders die aan 10 cliënten of minder jeugdhulp geven. Dit gaat vaak niet om aanbestede aanbieders, maar aanbieders met een contract op cliëntniveau met een specifieke zorgvraag (zogenaamde veegcontracten).

In gemeentelijk cliëntervaringsonderzoek schommelt het rapportcijfer voor het regelen van jeugdhulp rond de 7; dat geldt zowel voor cliënten vanaf 15 jaar als voor ouders/verzorgers van cliënten onder de 15. De waardering voor de kwaliteit van de hulp ligt iets hoger met een 7,3 van jongeren en een 7,4 van ouders/verzorgers. Ouders/verzorgers oordelen daarmee wat lager dan in 2018 (7,9). Het element dat de afgelopen jaren het laagst werd beoordeeld is de snelheid waarmee men is geholpen. In 2020 oordeelt 37% daarover matig tot negatief.

Figuur: Rapportcijfer voor regelen jeugdhulp 2018 - 2019
Bron: Gemeentelijk cliëntervaringsonderzoek

Figuur: Rapportcijfer voor kwaliteit jeugdhulp 2018 - 2019
Bron: Gemeentelijk cliëntervaringsonderzoek

Onderstaande figuur laat de kosten zien van de kosten voor jeugdhulp zonder en met verblijf. Hoewel de kosten voor jeugdhulp zonder verblijf (32 miljoen) veel groter zijn dan de kosten voor jeugd met verblijf (13 miljoen), gaat het bij de eerste groep om (onevenredig) veel meer cliënten. Gekeken naar de kosten per cliënt kost een jeugdhulpcliënt met verblijf zo'n 3,5 keer meer dan een jeugdhulpcliënt zonder verblijf (€26.100 tegen €7.200).

De kosten voor jeugdhulp met verblijf vallen in 2020 nagenoeg hetzelfde uit als in 2019 (bijna 13,2 miljoen). Voor jeugdhulp zonder verblijf lagen de uitgaven ruim 2,6 miljoen hoger dan in 2019, ondanks een lichte afname in cliënten (-75). Deze groei in kosten is afkomstig van de zorgsoorten begeleiding (specialistisch en regulier) en specialistische GGZ.

Figuur: Kosten jeugdhulp zonder en met verblijf 2018 - 2020
Bron: Registratie gemeente Nijmegen