Werk en Inkomen

Niet alleen het aantal bijstandsuitkeringen steeg onder invloed van de corona-crisis. In 2020 waren er duizenden Nijmegenaren via een Tozo-uitkering (voor ZZP-ers) voor hun inkomen afhankelijk waren van uitkeringen van de overheid.
Ook het aantal mensen in de WW nam toe.

Tijdens de coronacrisis zijn er meerdere tijdelijke overbruggingsregelingen voor zelfstandigen geweest. Met deze TOZO-regelingen krijgen ZZP-ers steeds voor enkele maanden een basisuitkering voor levensonderhoud.

Figuur: toegekende TOZO-aanvragen in 2020

Voor de TOZO-1 regeling zijn ongeveer 3500 toekenningen gedaan. Op een totaal van ongeveer 8400 ZZP-ers (met het ondernemerschap als hoofdbaan) betekent dat dat ongeveer 40% van hen een beroep op deze regeling heeft gedaan. Overigens geldt voor enige honderden toegekende aanvragen tot het uiteindelijk toch niet tot gebruik van de TOZO-regeling is gekomen, bv omdat toch niet aan de voorwaarden voldaan werd of omdat de aanvrager ervan af zag.
Voor de opvolgers TOZO-2 en Tozo-3 zijn ruim 1000 en ruim 1100 toekenningen gedaan. Deze regelingen worden bijna altijd gebruikt als vervolg op een eerdere TOZO uitkering. Bij de 2500 ZZP-ers voor wie de TOZO-1 regeling niet verlengd is, kan dat verschillende redenen hebben. Of de uitkering is niet meer nodig/mogelijk omdat er voldoende inkomsten/verdiensten zijn (eventueel door de toegevoegde partnerinkomenstoets bij de vervolgregeling). Of de uitkering is niet zinvol omdat er onvoldoende perspectief is op herstel van de omzet in de toekomst.

Als mensen hun werk kwijt raken krijgen ze (tijdelijk) een WW-uitkering. Het aantal WW-uitkeringen schommelt dan ook mee met de conjunctuur. In de economische hoogtij rond de eeuwwisseling en 2007 was het WW-percentage het laagst.
Na een piek in het aantal en aandeel WW-uitkeringenin in 2014/2015 liepen de cijfers vanaf 2016 sterk terug. In 2020 volgt een nieuwe omslag: als gevolg van de coronacrisis raken een aantal mensen hun baan kwijt en doen aanspraak op een WW-uitkering.
De ontwikkelingen in Nijmegen en in Nederland laten hetzelfde patroon zien.

Figuur: Aantal WW-uitkeringen als percentage bevolking 15-64. Bron: CBS/UWV.

Kijk je meer in detail naar de ontwikkeling in 2019 en 2020 dan zie je het volgende beeld:

Figuur: Aantal WW-uitkeringen in Nijmegen naar leeftijd van de ontvanger. Bron: UWV

In april 2020 stijgt het aantal WW-uitkeringen sterk, vooral onder de jongeren tot 27 jaar. Na juni zakt het aantal uitkeringen weer, ook nu vooral het gevolg van een daling van het aantal jongeren met een uitkering. Dit hoeft echter niet te betekenen dat zij weer werk hebben gevonden. De WW is een tijdelijke uitkering, die je in sommige gevallen (vaak bij jongeren) maar 3 maanden ontvangt. Ook een doorstroom naar bijstand, of naar een situatie zonder persoonlijk inkomen, is mogelijk.
Aan het eind van 2020 is het aantal WW-uitkeringen duidelijk hoger dan aan het eind van 2019: 2900 versus 2400
Het aantal WW-uitkeringen is overigens niet hetzelfde als het aantal mensen in de WW. Sommige WW-ontvangers krijgen vanuit meerdere afgelopen banen WW. Het aantal WW-ontvangers is doorgaans enkele 100-en lager dan het aantal WW-uitkeringen.

In Nijmegen hebben (1-1-2020) 8400 mensen een arbeidsongeschiktheidsuitkering. Dit cijfer is al vanaf 2010 redelijk stabiel, schommelend tussen 8100 en 8400.
Gerelateerd aan de omvang van de bevolkingsgroep 15-64 is ligt het percentage arbeidsongeschikten iets onder de 7%. Over het algemeen is in Nijmegen het arbeidsongeschiktheidscijfer iets lager dan in Nederland als geheel. Dat wordt vooral veroorzaakt doordat de Nijmeegse bevolking relatief jong en hoogopgeleid is, wat de kans op arbeidsongeschiktheid verminderd.

Figuur: Aantal arbeidsongeschikten als % van aantal 15-64 jarigen, Nijmegen en Nederland. Bron: CBS en Atlas Sociale Verzekeringen.

Tussen wijken bestaat een grote variatie in de mate waarin huishoudens/personen die daar wonen van uitkeringen afhankelijk zijn. In onderstaande kaart is het aantal personen met uitkeringen (WW, arbeidsongeschiktheid en bijstand) uitgedrukt als percentage van het aantal inwoners in de leeftijdsklasse 15-64.
Voor Nijmegen als geheel geldt dat 14% van deze leeftijdsgroep een uitkering heeft. In vier wijken, Zwanenveld, Meijhorst, Lankforst en Hatert bedraagt het aantal mensen met een uitkering meer dan een 22% van het aantal personen dat er woont. Daarnaast is ook in een paar andere wijken van Dukenburg en West, Grootstal, Nije Veld en Hengstdal het aandeel inwoners met een uitkering hoger dan gemiddeld.
Er is een grote overeenkomst tussen de wijktypering op dit kaartje en de kaart die een beeld geeft van het aandeel lage inkomens per wijk: wijken met veel mensen met een uitkering zijn over het algemeen ook wijken met veel huishoudens met een laag inkomen.

Figuur Uitkeringen (WW, Pwet, OA) als % bevolking 15-AOW-leeftijd, december-2019. Bron: CBS.