Economie en Toerisme

De Nijmeegse stadseconomie is traditioneel als geheel niet bijzonder conjunctuurgevoelig, maar de "marktsector" daarbinnen juist wel. Bij de aanvang van de corona-crisis in 2020 krijgt het ondernemersvertrouwen een ongekende dreun. Daarna volgt een herstel, met een terugval bij de tweede lockdown. Het aantal ondernemingen in Nijmegen is in 10 jaar zeer sterk gegroeid. Daaronder zijn veel ZZP-ers, waarvoor het ondernemerschap lang niet altijd een vetpot is. In 2020 moesten velen ook beroep doen op de corona-steunregelingen.

Voorheen kon ook voor Nijmegen apart een conjunctuurbeeld worden gegeven onder lokale ondernemers. Het beeld dat daaruit naar voren kwam was dat door de grote non-profitsector de Nijmeegse stadseconomie als geheel relatief weinig conjunctuurgevoelig was. Bínnen de profitsector was dat beeld net andersom: indicatoren als omzet- en exportprestatie van de marktsector in deze stad en regio lieten traditioneel juist wat grotere schommelingen zien dan in Nederland als geheel.
Vanaf 2014 kan het slechts tot op regionaal niveau (Regio Arnhem-Nijmegen) in beeld worden gebracht. Daarbij is te zien dat de regio het landelijke beeld volgt: stijgende indicatoren tot aan 2018 en een geleidelijke afvlakking in 2018 richting een lichte daling daarna. De verwachtingen over het economisch klimaat in de daaropvolgende drie maanden laten in het tweede kwartaal van 2020 een ongekende terugval zien, zelfs nog scherper dan in 2008, bij de kredietcrisis. In het derde kwartaal volgt weer een herstel tot bijna evenveel positieve als negatieve verwachtingen. Daarna volgt de domper van de tweede lockdown. Regionaal verschilt het sentiment nauwelijks van landelijk.  

Figuur Uitkomsten Conjunctuurenquête Nederland (COEN) regionaal (gebied Arnhem-Nijmegen)  en Nederland (Bron: CBS.

Het aantal Nijmeegse ingeschrevenen in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel is de afgelopen jaren enorm gestegen en ligt begin 2021 inmiddels bijna op 21.000. Dat is een toename van 58% in de laatste tien jaar.  Daarbij speelt sterk mee dat in 2010 de inschrijvingsplicht is uitgebreid (o.m. vrije beroepen, non-profitdiensten) en in 2013 de jaarlijkse bijdrage voor bestaande inschrijvingen is afgeschaft. Ondanks deze administratieve invloeden blijft het beeld over van een forse groei van het ondernemerschap onder de Nijmeegse bevolking. De ca. 2600 starts en oprichtingen in 2019 komen neer op ongeveer tien per werkdag. In 2020 verandert het speelveld door corona. Het aantal starters neemt over heel 2020 nog zelfs iets toe, maar duidelijk minder dan voorheen. Het aantal stoppers neemt wel duidelijk toe in 2020 (+19%), overigens zonder een stijging van het aantal faillietverklaringen, dat ligt zelf een fractie lager dan in 2019. Niettemin vlak de netto aanwas van het aantal inschrijvingen wel wat af.
Vaak gaat het om ZZP-ers. Het percentage ZZP-ers ten opzichte van het werknemersbanen ligt in Nijmegen (8,4%) wat lager dan landelijk, maar wel vergelijkbaar met de vergelijkingssteden. De ZZP-ers in Nijmegen hebben in 2018 een gemiddeld persoonlijk inkomen van bijna 38.000 euro, wat lager dan landelijk binnen dezelfde groep, maar vrijwel gelijk aan de kennissteden gemiddeld. Het percentage ZZP-er met een langdurig laag inkomen is in Nijmegen daarentegen met ruim 2% vrij klein. Ook hier geldt weer dat het beeld iets ongunstiger is dan landelijk, maar wel in lijn met de vergelijkingssteden (bron: waar staat je gemeente/CBS). Veel ZZP-ers hebben door de corona-pandemie gebruik moeten maken van de drie TOZO-regelingen (Tozo-1: 3500, Tozo-2: 1000 en Tozo-3: 1100 toekenningen).

Figuur 1 Nijmeegse ingeschrevenen in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel (exclusief zakelijk beheer, linkeras) en startende ondernemingen /oprichtingen (rechteras). Bron: Kamer van Koophandel.