Duurzaamheid

We zien particulieren en bedrijven in onze stad kiezen voor zonnepanelen of zonneboilers. Het aantal woningen met stadsverwarming via een warmtenet neemt gestaag toe. Bewoners realiseerden in 2016 windturbines langs de A15. Hoe gaat het eigenlijk met de “hernieuwbare energie” in Nijmegen? Deze energievorm  komt uit bronnen die praktisch onbeperkt zijn te gebruiken. Denk aan wind of zon.

Drie wetenswaardigheden rond energieopwekking door Nijmegenaren:

• Zonnepanelen, zonneboilers  en in mindere mate warmtepompen worden gezien als zinvolle toepassingsmogelijkheden.
• Het aantal zonnestroom-installaties neemt al enige tijd flink toe, maar blijft in vergelijking met het totaalaantal energie-aansluitingen beperkt.
• Steeds meer Nijmeegse woningen zijn op stadsverwarming aangesloten.

Er is een verdiepend rapport beschikbaar, waarin het opwekken van energie in Nijmegen wordt beschreven en geanalyseerd. De rapportage ‘Energie aan zet! Energiemonitoring 2008-2019’ is op te vragen via onderzoek.statistiek@nijmegen.nl

Hernieuwbare energie, ook wel duurzame of groene energie genoemd, is afkomstig van natuurlijke bronnen die constant worden aangevuld:

• Voorbeelden zijn energie uit wind, waterkracht, zon, bodem, buitenluchtwarmte en biomassa.
• Het aandeel lokaal opgewekte hernieuwbare energie in het totale stedelijke verbruik (“% hernieuwbare energie”) bedroeg in 2018 3,5% (bron: klimaatmonitor.nl). Dit is een door Rijkswaterstaat berekende waarde op basis van gegevens uit meerdere bronnen.
• Het % hernieuwbare energie in Nijmegen is na 2015 duidelijk toegenomen.

Figuur: % hernieuwbare energie: lokaal aandeel in stedelijk verbruik.
Bron: RWS (klimaatmonitor.databank.nl).

• In vergelijking met andere steden blijft het aandeel opgewekte hernieuwbare energie in het totale Nijmeegse verbruik wat laag. Onze vaste set vergelijkbare steden kende in 2018 een gemiddeld aandeel van 4,4%.

Figuur: % hernieuwbare energie: lokaal aandeel in stedelijk verbruik; stedenvergelijking.
Bron: RWS (klimaatmonitor.databank.nl). Maastricht: cijfer 2017.

Hoe staan Nijmegenaren tegenover hernieuwbare energie?

• De meeste Nijmegenaren (negen van de tien panelleden) vinden de toepassing van duurzame energie (zeer) belangrijk. Landelijk zegt ruim drie kwart van de bevolking de noodzaak van duurzame energie in te zien (CBS, 2018).
• Zo nodig mag dit voor een (toenemend) deel van de Nijmegenaren wat meer kosten (52% in 2021). Landelijk geldt dat voor 12% (CBS, 2018).
• Daarbij nemen zij nog geen duidelijk standpunt in ten aanzien van het belang van lokale energieopwekking, bijvoorbeeld in Nijmegen zelf of directe omgeving.
• Toepassing van zonnepanelen (elektriciteit), zonneboilers (warm water), wind (elektriciteit) of warmtepomp (verwarming, warm water) wordt zinvol geacht, maar deze technieken zijn nog niet zoveel in gebruik.
• Vier van de tien Nijmegenaren (panelleden) is in principe voorstander van plaatsing van windmolens binnen onze gemeente (41% in 2021). Daarnaast is er een steeds grotere groep die nadere voorwaarden stelt (36% in 2021).
• Over het algemeen zien Nijmegenaren liever dat windmolens buiten hun directe woonomgeving worden geplaatst, bijvoorbeeld op bedrijventerreinen of aan de rand van de stad. Landelijk gezien lijken er minder bezwaren bij burgers omtrent de vestiging van een windmolenpark in de buurt van de eigen woonomgeving  (47% geen probleem, CBS 2018).

Meer informatie? De notitie ‘Duurzaamheid en milieu, opvattingen en gedrag’ is op te vragen via onderzoek.statistiek@nijmegen.nl

Net als elders in Nederland zien we in Nijmegen een behoorlijke toename van het zelf opwekken van elektriciteit met behulp van zonnepanelen:

• Vooral na 2011 is het aantal installaties en het opgewekte vermogen flink toegenomen.
• In 2019 zijn er ruim 9.600 geregistreerde zonnestroom-installaties op woningen in Nijmegen.
• Samen vertegenwoordigen deze Nijmeegse zonnepanelen op woningen ruim 27.000 kW opgesteld vermogen.
• Zonnestroom op Nijmeegse bedrijven draagt steeds meer bij aan het opgewekte vermogen.

Figuur: Opwekking elektriciteit: aandeel zonnestroom-installaties op woningen (kleinverbruik-aansluitingen). Bron: CBS, tot 2012 EIB.

Figuur: Opwekking elektriciteit: opgesteld vermogen zonnestroom in kW (op woningen en bedrijven). Bron: CBS.

Nijmegen doet het inmiddels verhoudingsgewijs goed op het terrein van zonne- en windstroom:

• Het aandeel woningen met zonnestroom-installaties is in Nijmegen wat hoger dan gemiddeld in vergelijkbare steden.
• Het opgestelde vermogen aan zonnecollectoren is vrij gemiddeld.
• Met vier molens staat er sinds 2016 10 megawatt windvermogen opgesteld op land.

Figuur: Geregistreerde zonne-energie-installaties in 2019 (% woningen en opgesteld vermogen in gemeente), stedenvergelijking. Bron: CBS - Zonnestroom (via waarstaatjegemeente.nl).

Nijmegen versus vergelijkbare steden:

• Er in zijn in onze stad naar verhouding wat meer zonnestroominstallaties geplaatst dan in vergelijkbare steden: op 12% van de woningen in 2019.
• Het totale opgestelde vermogen aan zonnecellen is gemiddeld. De ruim 27.000 kWh in 2019 is lager dan Eindhoven en Groningen.
• De vier windturbines langs de A15 betekenen 10 megawatt opgesteld windvermogen op land. Tilburg voorzag in 2020 in ruim 29MW opgesteld vermogen.

Figuur: opgesteld windvermogen op land (megawatt), 2020.
Bron: Windstats.nl, Bosch & Van Rijn (via waarstaatjegemeente.nl).

Op warmtenet Nijmegen (stadsverwarming) neemt het aantal aangesloten woningen gestaag toe, tot inmiddels 6.243 aansluitingen op 1-1-2019. Dat is bijna 8% van alle Nijmeegse woningen.

Figuur: Aantal Nijmeegse woningen aangesloten op stadsverwarming. Bron: Vattenfall, berekening O&S.

Het percentage op stadsverwarming aangesloten woningen is in Nijmegen aan de lage kant in vergelijking met bepaalde andere kennissteden (daar gemiddeld 11,7% in 2019).

Figuur: % woningen aangesloten op stadsverwarming. Bron: CBS, voorlopige cijfers 2019